Kemik uzatma ameliyatları ortopedik cerrahide kemik boy farklılıkları, eğrilikler, kaynama sorunları nedenleriyle uzun zamandır kullanılmaktadır. Çoğu zaman amaç herhangi bir nedenle oluşmuş olan uzunluk farkını veya eğriliği ortadan kaldırmaktır. Bunun için kemikte bir kesi oluşturulur, kesinin üstündeki ve altındaki kemik bölge bir tespit sistemi ile kontrol edilir. Kemiğin kaynama prensipleri göz önünde bulundurularak kontrol edilen kemik uçları bir taraftan kaynarken bir taraftan belirli bir hız ve sürede kaynama sorunu oluşturmadan birbirlerinden uzaklaştırılır. Bu uzaklaştırmayı kontrol eden sistemler sayesinde kemiğin uzatılarak kaynatılması ve bu şekilde hedeflenen uzunluğun oluşması sağlanır.
Kırık kaynama ve uzatma prensiplerinin ışığı altında farklı sistemler tercih edilebilir. Estetik dışı ortopedik sorunlarda çoğu zaman dışardan tespit yöntemleri (İlizarov - eksternal fiksatör) kullanılmaktadır.
İzole dışardan tespit yöntemlerinin kullanılması uzuvlarda fazla iz bırakması, yumuşak dokuda sertliklere yol açabilmesi, hasta konforunu çok bozması gibi nedenlerle pek sevilmesede kullanımının zorunlu olduğu durumlar nedeniyle kullanımı oldukça sıktır. Estetik amaçlı boy uzatmada ise çevre dokuların esnekliğinin azalmaması, fonksiyonel sorun oluşmaması, minimal iz kalacak yöntem seçimi oldukça önemlidir. Eklemlerde ve çevre yumuşak dokularda sertlik oluşma riski ve esnekliğin yitirilmesi estetik amaçla yapılan bir ameliyatta yöntem seçimini oldukça önemli kılar.
Estetik amaçlı yapılacak boy uzatma ameliyatında her iki alt ekstremitenin yumuşak doku ve kemik uzunluk dengelerinin değişebileceği unutulmamalıdır.
Kemik boyunu uzatma ameliyatları için temelde 3 yöntem kullanılmaktadır.
Uzuvlar arası dengeyi bozmayacak ve yürüme dengesini değiştirmeyecek yöntemleri seçmek çok önemlidir.
Tamamen dışardan tespit yöntemi olan eksternal fiksatörlerle kemik boyunu uzatmak mümkün olmasına ragmen kemiğin uzama sonrasındaki sertleşme aşamasındaki kullanım handikapları, yara izleri, pin dibi enfeksiyon riskleri nedeniyle estetik amaçlı uzamada tek başına eksternal fiksatör kullanımını tercih etmek doğru olmaz.
Estetik amaçlı boy uzatma ameliyatlarında iki yöntem arasında seçim yapmak çok daha doğru olur. Kombine sistemler dediğimiz kemik içine yerleştirilen çivilerle beraber dışarıdan konulan fiksatörlerle kemiğin uzamasını sağladığımız stabil yöntemlerin seçilmesi veya kemik içine yerleştirilen son teknoloji ürünü, kumandalarla kontrol edilerek günlük uzamanın sağlandığı manyetik kemik içi çivi teknolojileri arasında seçim yapılmalıdır.
Bu yöntemlerden Manyetik rod teknolojisi günümüzde en kullanışlı yöntemdir. Kumanda ile uzatmayı sağlayan bu yöntemin Klasik uzatma yöntemleri olan External fiksatörlerle kombine edilen yöntemlerden farklı olarak tedavi sırasında hastanın konforu ve hareket yeteneği karşılaştırılamayacak kadar fazladır. Manyetik çivi kullanımı iki bacağın uzatma sonucunda hatasız ve simetrik uzatılmasına olanak tanır. Bu durum Estetik uzatmanın sorunsuz ve istenilen şekilde gerçekleşmesine sağlar ve bu sayede hasta memnuniyet oranı çok daha fazla artmaktadır.
Ortopedik cerrahide temel amaç yapılan ameliyattan sonra hastanın fonksiyonel sorun yaşamaması olmalıdır. Ameliyattan sonra hastanın konforlu bir dönem geçirmesi, minimal izlerle iyileşmenin tamamlanması oldukça önemlidir. Bu çerçeveden bakıldığında estetik amaçla boy uzama ameliyatında mümkün olduğu kadar kumandalı kemik içi manyetik çivileri tercih etmek doğru olacaktır. Diğer yöntemlerde kemiğin dışarıdan kemik içine doğru yollanan metallerle tespit edilmesi materyallerinin kemiğin uzama süresi boyunca yumuşak dokuda oluşturacakları sertlikler ve yara skarları nedeniyle cerrahi sonrasında hasta memnuniyeti ve cerrahinin oluşturduğu morbidite açısından dezavantaj yaratmaktadır. Kombine sistemlerde hastaya daha hızlı yük verebilmesi ve maliyetinin Manyetik sistemlerden daha uygun olması avantajlı görülürken dışarıdan tespit materyalinin 3 ay kadar tutulması ve 3. Ay civarında cerrahi gerekliliğinin olması handikaplarıdır. Yeni dayanıklı manyetik çiviler yük verme konusundaki dayanıklılıkları sayesinde erken mobilizasyon, ikincil cerrahi gerekliliğinin olmaması, kozmetik ve fonksiyonel avantajları sayesinde ilk tercihte düşünülmektedir. En büyük dezavantajı ise maliyetlerinin yüksek olması olarak söylenebilir.
Ameliyat öncesinde hastanın cerrahiye hazırlık tetkikleri ve bacak boy uzunluklarının ölçülmesi dışında psikolojik danışmanlık alması oldukça önemlidir. Hastaların bu cerrahi sonrasında tam iyileşme için uzun bir sürece ihtiyaç olduğunun farkında olmalarını sağlamak ve bu durumu anladıklarından emin olmak oldukça önemlidir. Hatanın istekleri ve beklentisi tabiki önemlidir ancak bilimsel gerçeklerin hastaya anlatılması ve bu ışıkta hasta beklentilerinin gözden geçirilmesi sürecin bilimsel ve doğru ilerlemesini sağlar.
Ameliyat hazırlıkları ve ön tetkiklerin tamamlanmasının ardından hasta opere edilir. Ameliyat sonrasındaki 4.-5. Gün hasta önerilerle ve egzersizlerle taburcu edilir. Uygulanan yönteme ve uzatmanın uygulandığı kemiğe göre günlük-total uzama planlaması yapılır. Estetik amaçlı boy uzamasında yumuşak doku ve kemik arasındaki ameliyat öncesindeki tam uyum ameliyat sonrasında bazı limitasyonlara yol açacaktır. Bazı kaynaklara göre yumuşak doku dengesinin bozulmaması için seçilen kemiğin uzunluğunun 1/5 inden fazla uzama planı yapılmamalıdır. Çoğu zaman bu bilgiler eşliğinde ortalama 3 ay sonunda 7-8 cm lik uzamanın planlaması yapılabilir. Bu süreç boyunca fizik tedavi desteği oldukça önemlidir.
Ameliyattan sonra hastanın yürüme şekli ve yük verme oranı seçilen yönteme göre değişir. Kombine yöntemlerin tercih edilen hastalarda erken dönemde yük verebilmek daha kolay olurken titanyum manyetik motorlu çivi yönteminde çivi hassasiyetleri ve mekanizmanın bozulma riskini arttırabildiği için hastanın 3 aylık süre boyunca bacaklarının üzerine basması önerilmemektedir. Yeni nesil sayılabilecek dayanıklılığı arttırılmış manyetik çiviler ise titanyum manyetik çivilere göre daha dayanıklı olduğu için kombine sistemlerin erken yük verebilme avantajlarını ve titanyum manyetik çivilerin minimal invaziv özelliklerini barındırır, aynı zamanda yumuşak doku dengesinin korunmasındaki avantajları sayesinde en avantajlı sistem olarak görülmektedirler.
Yumuşak doku dengesinin sağlanması, kas kuvvetlerinin dengelenmesi, eklem ve yumuşak doku esnekliğinin kemik uzamasının parçası olduğu unutulmamalıdır. Yaklaşık 3 aylık süre sonrasında uzama istenilen düzeye ulaşır. Uzamanın tamamlanması sonrasında uzayan kemiğin dayanıklılığının takibi ve konsolidasyon aşamasının gerçekleşmesi ile plan yerine getirilmiş olur. Kişinin normal yürüme dinamiğine kavuşmasının 8-10 aykadar süreceği hastaya net bir şekilde anlatılmalıdır. Bu süreçte hastanın sigara kullanımı nedeniyle kaynama sorunları yaşayabileceğini de unutmamak gerekir.
Bütün cerrahilerde olduğu gibi bu ameliyatında komplikasyonları vardır. Anestezi ve cerrahiye bağlı oluşabilecek komplikasyonlar, eklem sertlikleri, yara yeri ve kemik içi enfeksiyonlar, skar oluşumu, damar sinir yaralanmaları ve buna bağlı oluşabilecek ikincil sorunlar, akciğerlere pıhtı atması(emboli) gibi riskleri barındırır. Bu riskler sadece Boy uzatma ameliyatına özgü riskler olmamakla beraber özellikle alt ekstremite cerrahilerinde karşılaşılabilen sorunlardır. Bu sorunlar içinde bahsedilmesi gereken diğer bir önemli risk ise daha önce normal yürüme dengesine sahip bir bireyin estetik uzatma ameliyatı sonrası topallamaya başlamasıdır. Hastaların cerrahi öncesindeki normal yürüme dengelerine ulaşmaları her ne kadar kullanılan cerrahi yöntemden bağımsız olarak zaman alsada seçilen yöntemler bu süreci etkilerler. Yumuşak doku balansının bozulması nedeniyle topallama riskinin ortadan kaldırılması, kemik ameliyatına bağlı oluşan enfeksiyon,emboli risklerini azaltmak için önleyici tüm yöntemler ameliyat sonrasında kullanılmalıdır.
Cerrahi sonrası üzücü ve olası komplikasyonların oranlarının azaltılması için cerrahi öncesi değerlendirme oldukça önemlidir. Komplikasyon oranın arttırabilecek sorunlara sahip olan hastaların ameliyat öncesinde tedavi planları düzgün yapılmalıdır. Ameliyat sonrasında uygulanan kan sulandırıcı tedaviler, antibiotik tedavileri ve pansumanlar, erken hareket başlanması ve hastaya fizyoterapi desteği verilmesi oluşabilecek komplikasyonların ciddi oranda azalmasını sağlayacaktır.
Kemik boyunu kozmetik amaçla uzatmak için seçilen hastaların 20 yaş üstü 45 yaş altı, herhangi bir bulaşıcı veya kronik rahatsızlığı olmayan, local yada sistemik enfeksiyonu bulunmayan, psikolojik olarak yapılacak cerrahiyi ve cerrahinin sonrasındaki süreci anlayıp kabullenmiş bireylere yapılabilir.
Copyright @2020 Dr. Celaleddin Bildik